آسم شبانه چیست | علت، علائم، پشگیری و درمان آن

آسم شبانه یک نوع از آسم است که در آن علائم بیماری، مانند تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه، به طور خاص در شب یا صبح زود تشدید می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث بیدار شدن فرد از خواب و اختلال در کیفیت خواب شود. آسم شبانه معمولاً به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی بدن در شب، مانند تغییر در تنفس، سطح هورمون‌ها و فعالیت سیستم ایمنی، بروز می‌کند. این مقاله به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان آسم شبانه می‌پردازد.

آسم شبانه چیست؟

آسم شبانه یک نوع از آسم است که علائم آن به طور خاص در شب یا صبح زود تشدید می‌شود. در این وضعیت، فرد ممکن است دچار تنگی نفس، خس خس سینه، سرفه و یا احساس فشار در قفسه سینه شود. علائم آسم شبانه می‌توانند به قدری شدید باشند که فرد را از خواب بیدار کنند و باعث اختلال در کیفیت خواب شوند. این تشدید علائم به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی بدن در طول شب، از جمله تغییر در ریتم تنفسی، سطح هورمون‌ها، دمای بدن و فعالیت سیستم ایمنی، رخ می‌دهد. آسم شبانه می‌تواند به دلیل عوامل محیطی مانند گرد و غبار، آلرژن‌ها، یا تغییرات دمایی هم تشدید شود. مدیریت صحیح این نوع آسم نیاز به درمان‌های دارویی، تغییرات سبک زندگی و جلوگیری از عوامل تحریک‌کننده دارد.

علل ابتلا به آسم شبانه

آسم شبانه معمولاً به دلیل چندین عامل مختلف رخ می‌دهد که می‌تواند به تشدید علائم آسم در طول شب منجر شود. علل ابتلا به آسم شبانه عبارتند از:

1. تغییرات فیزیولوژیکی در شب: در طول شب، بدن وارد مرحله استراحت می‌شود و فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند تنفس، ریتم قلب و سطح هورمون‌ها تغییر می‌کنند. این تغییرات می‌توانند باعث کاهش ظرفیت ریه‌ها و افزایش حساسیت به محرک‌ها شوند.
2. دما و رطوبت هوا: در شب، هوای سردتر و مرطوب‌تر می‌تواند علائم آسم را تشدید کند. همچنین، تغییرات دما بین شب و روز می‌تواند باعث تحریک راه‌های هوایی و افزایش احتمال حملات آسم شود.
3. آلرژن‌ها و محرک‌های محیطی: گرد و غبار، گرده گیاهان، شوره حیوانات خانگی و سایر آلرژن‌ها معمولاً در طول شب در محیط خانه جمع می‌شوند و می‌توانند باعث تحریک ریه‌ها و تشدید آسم شبانه شوند.
4. اختلالات خواب: خواب ناکافی یا بی‌کیفیت می‌تواند باعث افزایش حساسیت به علائم آسم شود. در عین حال، در هنگام خواب، بدن نمی‌تواند به سرعت به مشکلات تنفسی پاسخ دهد، که می‌تواند منجر به تشدید علائم آسم شود.
5. فعالیت سیستم ایمنی: در شب، سیستم ایمنی بدن فعال‌تر می‌شود و به همین دلیل می‌تواند واکنش‌های التهابی بیشتری در بدن ایجاد کند که این امر به تشدید علائم آسم کمک می‌کند.
6. بیماری‌های زمینه‌ای: برخی بیماری‌ها مانند رفلاکس معده به مری (GERD) می‌توانند به تشدید علائم آسم شبانه منجر شوند، زیرا اسید معده ممکن است وارد مجاری تنفسی شود و باعث تحریک ریه‌ها گردد.
7. مصرف داروها: برخی داروها، به ویژه داروهایی که برای درمان بیماری‌های خاص استفاده می‌شوند، ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که علائم آسم را در طول شب تشدید کنند.

آسم شبانه معمولاً نیاز به مدیریت دقیق و درمان‌های خاص دارد تا علائم در شب کنترل شود و کیفیت خواب فرد بهبود یابد.

بیشتر بخوانید : درمان آسم آرژیک

علائم آسم شبانه

عوامل زیادی ممکن است در ایجاد این پدیده نقش داشته باشند. با این حال، در حال حاضر، مکانیسم مشخصی پیدا نشده است، با این حال، آسم در شب با موارد زیر همراه است:

• التهاب راه هوایی
• حالت خواب باعث افزایش تون پاراسمپاتیک راه هوایی شد
• کاهش حجم ریه
• تخلیه ماهیچه صاف راه هوایی
• مدولاسیون شبانه روزی عملکرد تنفسی
• کاهش سرعت جریان بازدم
• کاهش فعالیت کاتکول آمینرژیک
• کاهش غیرآدرنرژیک؛ بدون فعالیت سیستم عصبی کولینرژیک
• کاهش کورتیزول
• افزایش واسطه های التهابی
• عوامل محیطی مرتبط با خواب
• آلرژن ها
• هوای سرد
• بیماری همبود
• آپنه انسدادی خواب
• بیماری بازگشت اسید به مری

بیماران مبتلا به آسم شبانه در معیارهای آسم کنترل نشده قرار می گیرند. بنابراین، درمان آسم کنترل نشده در کاهش آسم شبانه بسیار مهم است. ثابت شده است که بسیاری از داروها برای دستیابی به کنترل خوب آسم بسیار مفید هستند، مانند کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، آگونیست‌های آدرنرژیک استنشاقی β2، تئوفیلین و اصلاح ‌کننده‌های لکوترین.

آسم شبانه و تأثیرات آن بر کیفیت خواب

آسم شبانه به تشدید علائم آسم در ساعات شب یا صبح زود اشاره دارد که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر کیفیت خواب فرد بگذارد. علائم مانند تنگی نفس، خس خس سینه، سرفه و فشار در قفسه سینه باعث بیدار شدن فرد از خواب می‌شوند و مانع از داشتن خواب عمیق و استراحت کافی می‌گردند. این اختلالات خواب می‌توانند به نوبه خود منجر به احساس خستگی در طول روز، کاهش تمرکز، و ضعف سیستم ایمنی بدن شوند.

در بسیاری از موارد، حملات آسم شبانه ممکن است به طور ناگهانی اتفاق بیفتند، که باعث ترس و اضطراب بیشتر برای فرد می‌شود. این اضطراب می‌تواند به تشدید مشکلات تنفسی کمک کند و چرخه معیوبی از اختلال خواب ایجاد کند. علاوه بر این، نداشتن خواب کافی و کیفیت پایین آن می‌تواند باعث تشدید علائم آسم در روزهای بعد شود.

بنابراین، برای کنترل آسم شبانه و بهبود کیفیت خواب، مدیریت صحیح بیماری از طریق داروها، تغییرات در محیط خواب (مانند کنترل آلرژن‌ها)، و رعایت شیوه‌های بهداشتی خواب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

درمان‌های دارویی برای آسم شبانه

هنگامی که بیمار با علائم آسم عمدتاً یا صرفاً شبانه مراجعه می کند، داروهای آسم که در زمان مشخصی تجویز می شوند می توانند به کنترل آسم شبانه (کرونوتراپی) کمک کنند.

• گلوکوکورتیکوئیدهای استنشاقی در ساعت 3 تا 5.30 بعد از ظهر یک بار در روز تجویز می شود
• تئوفیلین رهاسازی پایدار در ساعت 7 بعد از ظهر یک بار در روز داده می شود
• کورتیکواستروئید خوراکی 15:00 یک بار در روز
• بررسی و درمان کامل سایر بیماری‌های شایع همراه با تشدید آسم در شب، مانند رفلاکس معده، OSA، نارسایی قلبی، قطره‌های معده و مری و بعد از بینی باید انجام شود.

چگونه خواب بهتری با آسم شبانه داشته باشیم؟

برای داشتن خواب بهتر با آسم شبانه، رعایت چند نکته و راهکار می‌تواند کمک‌کننده باشد:

1. استفاده از داروها به موقع: برای کنترل آسم شبانه، مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک متخصص آسم در زمان‌های مشخص بسیار مهم است. استفاده از داروهای ضدآسم قبل از خواب می‌تواند از بروز حملات در شب جلوگیری کند.
2. تنظیم محیط خواب: اطمینان حاصل کنید که اتاق خواب شما عاری از آلرژن‌ها مانند گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی یا گرده‌های گیاهی باشد. استفاده از فیلترهای هوا و تمیز نگه داشتن محیط می‌تواند به کاهش تحریکات تنفسی کمک کند.
3. انتخاب وضعیت مناسب برای خواب: خوابیدن به پشت یا استفاده از بالش‌های مناسب برای حمایت از گردن و سر ممکن است به تنفس راحت‌تر کمک کند و از فشار روی قفسه سینه جلوگیری کند.
4. کنترل دما و رطوبت اتاق: هوای سرد یا مرطوب می‌تواند علائم آسم شبانه را تشدید کند. تلاش کنید تا دمای اتاق خواب را در محدوده مناسب و رطوبت را کنترل کنید.
5. پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده: از خوردن غذاهای سنگین یا اسیدی مانند چربی‌های زیاد، شکلات یا کافئین در ساعات پایانی روز خودداری کنید؛ زیرا این مواد می‌توانند باعث رفلاکس معده شوند و علائم آسم را تشدید کنند.
6. ورزش منظم: فعالیت‌های ورزشی منظم و سبک می‌تواند به تقویت ریه‌ها و کاهش علائم آسم کمک کند. البته توجه داشته باشید که ورزش باید در ساعات مناسب انجام شود و از انجام تمرینات سنگین قبل از خواب خودداری کنید.
7. مدیریت استرس و اضطراب: استرس و اضطراب می‌تواند علائم آسم را تشدید کند. انجام تکنیک‌های آرام‌سازی مثل مدیتیشن، تنفس عمیق یا یوگا می‌تواند به کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب کمک کند.

با رعایت این نکات، می‌توانید علائم آسم شبانه را کنترل کنید و خواب بهتری داشته باشید. مهم است که در صورت نیاز، با پزشک خود مشورت کرده و روش‌های درمانی مناسب را دنبال کنید.

سوالات متداول آسم شبانه

نتیجه گیری

آسم شبانه یک وضعیت پیچیده است که به تشدید علائم آسم در طول شب یا صبح زود منجر می‌شود و می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت خواب و زندگی فرد بگذارد. علل مختلفی از جمله تغییرات فیزیولوژیکی بدن، آلرژن‌ها، تغییرات دما و رطوبت هوا، و اختلالات خواب می‌توانند باعث بروز این وضعیت شوند. برای مدیریت مؤثر آسم شبانه، شناخت دقیق علل و انجام درمان‌های مناسب، از جمله داروهای ضد آسم و تغییرات سبک زندگی، ضروری است. همچنین، پیشگیری از محرک‌های محیطی و داشتن خواب کافی می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.