آسم ورزشی

آسم ورزشی که تحت عنوان برونشواسپاسم نیز خوانده می‌شود نوعی آسم است که نشانه‌ها و علائم آن به طور مستقیم با تمرینات بدنی یا فعالیت‌های ورزشی مرتبط است. حالت تنفس در این بیماری و در زمان انجام تمرینات و ورزش‌های گوناگون سخت‌تر می‌شود و ممکن است فرد با تنگی نفس، سرفه، درد قفسه سینه، خس خس صدادار و خستگی شدید مواجه شود. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما عواملی همچون رطوبت هوا، تغییر دما، تنفس عمیق و سریع، تماس با هوای خشک و سرد و غیره می‌تواند تحریک‌کننده این نوع آسم باشد.

آسم ورزشی چیست؟

آسم ناشی از ورزش شرایطی است که در آن انجام تمرینات و فعالیت‌های بدنی شدید موجب تنگ شدن راه‌های تنفسی در کسانی می‌شود که راه‌های تنفسی آنان از واکنش پذیری بالایی برخوردار است. در حقیقت آسم ورزشی عبارتند از بروز نشانه‌های آسم که منشا آن ورزش و تمرینات بدنی خواهد بود.

یکی از رایج‌ترین مشکلات طبی که در ورزشکاران مشاهده می‌شود آسم ناشی از ورزش است و بسیاری از ورزشکاران موفق و حرفه‌ای نیز به این نوع آسم مبتلا هستند. طبق مطالعات انجام شده درصد زیادی از ورزشکاران بدون دارا بودن سابقه‌ای از بیماری آسم هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی با علائم تنفسی مانند بیماران آسمی مواجه می‌شوند.

علائم آسم ورزشی

علائم آسم ناشی از ورزش شامل موارد زیر می‌شود.

1. سختی نفس: احساس نفس کشیدن دشوار و سخت در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی
2. خس خس صدا در سینه: صدای سختی نفس یا خس خس سینه که از طرف ریه‌ها و سینه شنیده می‌شود.
3. سرفه: سرفه‌های مستمر و متناوب بعد از انجام فعالیت‌های ورزشی
4. تنگی نفس: احساس نفس کشیدن ناکافی و تنگی نفس در هنگام انجام تمرینات ورزشی
5. احساس فشار در قفسه سینه: احساس تنگی، فشار یا درد در ناحیه قفسه سینه

علت ایجاد آسم ورزشی

تاکنون پزشکان و محققان نتوانسته‌اند علت دقیق آسم ناشی از ورزش را تشخیص بدهند  اما برخی از عوامل در بروز این بیماری موثر هستند.

عوامل موثر در ایجاد این بیماری شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی همچون رطوبت کم  آب و هوای سرد، استنشاق هوای خشک، آلاینده‌های هوا و ذرات معلق می‌شود. همچنین عوامل روحی مانند بیش تمرینی، خستگی و استرس‌های هیجانی نیز سبب بروز این بیماری خواهد شد. سایر فاکتورهای دخیل در این بیماری شامل شدت و مدت ورزش و نوع ورزش خواهد بود.

ورزش‌های هوازی طولانی و مستمر که نیازمند تنفس سریع و عمیق هستند همچون صحرانوردی، اسکی، دومیدانی، دوچرخه سواری و غیره جزو ورزش‌های ایجاد‌کننده این بیماری خواهند بود. از طرفی نیز به میزانی که مدت و شدت ورزش بیشتر باشد احتمال ابتلا به این بیماری و شدت آن نیز بالاتر است. طبق آمار و شواهد موجود آسم ناشی از ورزش در ۱۲ الی ۱۵ درصد از افراد جامعه مشاهده می‌شود. شیوع این بیماری در سایر بیماری‌های آلرژی بیشتر از جمعیت عادی است.

نحوه تشخیص آسم ورزشی

احساس گرفتگی قفسه سینه یا خس خس سینه می‌تواند جدی باشد، بنابراین برای تشخیص بیماری آسم ناشی از فعالیت و ورزش لازم است که به پزشک مراجعه نمایید. پزشک برای تشخیص این بیماری اقدامات زیر را انجام می‌دهد.

• انجام آزمایش تنفس تحت عنوان اسپیرومتری در حالت استراحت
• انجام تست تنفس بعد از چالش ورزشی
• بررسی سوابق پزشکی و سلامتی بیمار

اگر آزمایش تنفس شما نشان بدهد که به این بیماری مشکوک هستید ممکن است پزشک دارویی برای استنشاق همچون سالبوتامول را برایتان تجویز کند. اگر بعد از استنشاق دارو تعداد تست‌های تنفسی شما رو به بهبودی برود، احتمال این که به آسم مبتلا باشید افزایش می‌یابد.

در صورتی که تست تنفسی شما نرمال باشد ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک آزمایش دیگر را نیز انجام دهید که به آن تست چالش تحریک برونش گفته می‌شود. در این تست پزشک از بیمار می‌خواهد که ورزش کند و قبل و بعد از ورزش پزشک میزان هوایی که از ریه‌ها خارج می‌شود را با آزمایش اسپیرومتری اندازه‌گیری می‌کند. اگر پس از ورزش هوا را با شدت پایین‌تری بازدم کنید، احتمال دارد به این بیماری مبتلا باشید.

درمان آسم ورزشی

درمان آسم ورزشی شامل ترکیبی از راهکارهای غیر دارویی و داروهای مختلف می‌شود. داروهایی که پزشکان جهت بهبود این اختلال برای بیماران خود تجویز می‌کنند شامل موارد زیر می‌شود.

• داروهای استنشاقی کوتاه اثر

این داروها همچون سالبوتامول یا ونتولین خیلی سریع راه‌های تنفسی را باز کرده و علائم آسم را تسکین خواهند داد. این داروها باید ۱۵ الی ۳۰ دقیقه پیش از تمرین استفاده شوند تا از بروز علائم پیشگیری گردد. همچنین می‌توان از این داروها در طول انجام تمرین یا پس از آن در صورت مشاهده علائم استفاده کرد.

• داروهای استنشاقی طولانی اثر

این داروها همچون فرمترول یا سالمترول اثر طولانی‌تری دارند و به کنترل آسم کمک می‌کنند.

• داروهای استنشاقی کورتیکواستروئیدی

این داروها موجب کاهش التهاب راه‌های تنفسی شده و به کنترل طولانی مدت این بیماری کمک خواهند کرد. بیماران باید این داروها را به صورت روزانه استفاده کنند.

• داروهای ترکیبی استنشاقی

این داروها ترکیبی از یک برونکودیلاتور و کورتیکواستروئید هستند که تنگی نفس و التهاب را به صورت همزمان کنترل می‌کنند.

• آنتاگونیست‌های گیرنده لوکوترین

این داروها التهاب راه‌های تنفسی را کاهش داده و موجب کنترل آسم ناشی از ورزش می‌شوند. علاوه بر داروهای فوق پزشکان راهکارهای غیر دارویی را نیز در اختیار بیماران خود قرار می‌دهند که شامل موارد زیر می‌شود.

• گرم کردن بدن قبل از تمرین
• پوشاندن دهان و بینی
• اجتناب از محرک‌ها
• انتخاب ورزش‌های مناسب
• خنک کردن مناسب
• کنترل وزن
• ترک سیگار

عوارض درمان نکردن آسم ورزشی

در صورتی که این بیماری به موقع درمان نشود می‌تواند روی سلامت و کیفیت زندگی افراد تاثیر منفی بگذارد و آنان را با عوارضی مواجه کند که این عوارض عبارتند از:

1. کاهش عملکرد ورزشی: این بیماری می‌تواند موجب خس خس سینه، سرفه و تنگی نفس در هنگام انجام تمرینات ورزشی شود که این موضوع کاهش عملکرد ورزشی و خستگی زودرس را در پی دارد.
2. محدودیت در فعالیت‌های روزانه: در صورت شدید بودن بیماری فرد برای انجام فعالیت‌های روزانه خود با مشکل مواجه می‌شود. در واقع ممکن است بیماران از ترس مواجه شدن با علائم این بیماری از انجام فعالیت‌هایی همچون بالا رفتن از پله و پیاده‌روی خودداری کنند.
3. حملات آسم شدید: در صورت درمان نکردن بیماری ممکن است حملات آسم شدید شود و بیمار به مراقبت‌های پزشکی بسیار فوری احتیاج داشته باشد. این حملات می‌تواند تهدیدکننده زندگی و جان بیماران باشد.
4. آسیب ریوی: یکی دیگر از عوارض درمان نکردن آسم ناشی از ورزش آسیب ریوی است که عملکرد ریه‌ها را کاهش داده و خطر ابتلا به سایر بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.
5. کاهش کیفیت زندگی: علائم این بیماری سطح کیفیت زندگی افراد را به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.
6. افزایش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها: اگر بیماری آسم کنترل نشود، می‌تواند زمینه ابتلا به سایر بیماری‌ها همچون دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی را ایجاد کند.
7. مرگ: در برخی موارد نادر، حملات شدید آسم ناشی از فعالیت می‌تواند موجب مرگ شود.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

در صورتی که شما نیز هنگام انجام تمرینات و فعالیت‌های ورزشی با علائم این بیماری همچون تنگی نفس، خس خس سینه و غیره مواجه می‌شوید بهتر است که جهت ارزیابی وضعیت سلامتی خود به پزشکان متخصص مراجعه کنید. پزشک وضعیت شما را بررسی کرده و آزمایشات لازم را تجویز می‌کند تا در صورت مبتلا بودن به آسم ورزشی اقدامات لازم جهت درمان شما آغاز گردد. مراجعه به موقع به پزشکان متخصص نقش مهمی در تسریع روند بهبودی شما خواهد داشت.

سوالات متداول آسم ورزشی

نتیجه گیری

در پایان، آسم ورزشی به‌عنوان یک چالش پزشکی برای ورزشکاران شناخته می‌شود که می‌تواند عملکرد ورزشی و کیفیت زندگی آنان را تحت تأثیر قرار دهد. با این حال، با مدیریت صحیح و رعایت تدابیر پیشگیرانه، افراد مبتلا به آسم ورزشی می‌توانند به فعالیت‌های ورزشی ادامه دهند و به سطح بالایی از عملکرد دست یابند. استفاده از داروهای مناسب، کنترل دقیق علائم، و ایجاد تغییرات در برنامه ورزشی از جمله روش‌های کلیدی برای جلوگیری از بروز حملات آسمی هستند. همچنین، آموزش ورزشکاران و مربیان در خصوص تشخیص و واکنش به علائم آسم، نقش حیاتی در حفظ سلامتی و بهبود عملکرد آنان ایفا می‌کند. به‌طور کلی، با آگاهی، نظارت مستمر، و همکاری پزشک و ورزشکار، می‌توان آسم ورزشی را به‌خوبی کنترل کرد و کیفیت زندگی و فعالیت‌های ورزشی را ارتقاء داد.