آلرژی به پروتئین شیر گاو در کودکان؛ علت و درمان آن

آلرژی به پروتئین شیر گاو در کودکان (Milk Protein Allergy) یکی از مهمترین آلرژی های غذایی در نوزادان و کودکان است که به دلیل عدم تحمل پروتئین های موجود در شیر گاو و سایر محصولات لبنی، ایجاد می شود. در حالت عادی، بدن نوزادان قادر به هضم پروتئین های موجود در شیر گاو است، اما در برخی موارد، بدن نوزادان به پروتئین های شیر گاو حساسیت پیدا می کند و ممکن است باعث ایجاد علائم آلرژیک شود. اگر هر نوزادی که تشخیص داده شد آلرژی به شیر گاو دارد قطعاً این حساسیت را داشته باشد، این امر تاسف بار اما اجتناب ناپذیر خواهد بود.

هنگامی که نوزادان کم سن و سال دچار استفراغ، اسهال و گیجی می شوند، برخی از آنها به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند. وقتی این تشخیص داده شد، نوزادانی که شیر خشک می‌خورند باید به یک شیرخشک تخصصی روی آورند  و مادران نوزادان شیرده باید تمام لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کنند. مشکل این است که حذف تمام لبنیات از رژیم غذایی شما می تواند بسیار دشوار باشد.

بیشتر بدانید : آلرژی در کودکان

انواع حساسیت به شیر گاو در کودکان

دو نوع حساسیت به شیر گاو وجود دارد. یکی از آنها از طریق نوعی ایمونوگلوبولین به نام IgE است که باعث ایجاد حساسیت غذایی کلاسیک می شود. تشخیص این نوع آسان تر است، زیرا کودکان علائم کلاسیک تری از آلرژی مانند بثورات پوستی، تورم صورت یا برافروختگی دارند. همچنین آزمایش‌های خونی وجود دارد که می‌تواند به تشخیص کمک کند.

علائمی که “فوری” هستند (به سرعت ظاهر می شوند) توسط آنتی بادی ایمونوگلوبولین E (به نام IgE) ایجاد می شوند. به طور معمول این علائم آلرژیک در عرض چند دقیقه پس از مصرف شیر گاو یا تا دو ساعت پس از آن رخ می دهد. این نوع واکنش به عنوان آلرژی غذایی با واسطه IgE توصیف می شود.

نوع دیگر آلرژی به شیر زمانی اتفاق می‌افتد که علائم به تأخیر افتاده (به کندی ظاهر می‌شوند) و به دلیل واکنش بخش دیگری از سیستم ایمنی بدن به روشی متفاوت ایجاد می‌شوند. این نوع دیگر از طریق IgE واسطه نمی شود و تشخیص قطعی آن سخت تر است و شایع ترین نوع است. علائم معمولاً از دو ساعت پس از مصرف ایجاد می شود اما می تواند تا 72 ساعت طول بکشد. اگر مصرف شیر گاو در رژیم غذایی ادامه یابد، سیستم ایمنی به تولید چنین علائمی در طول روزها یا حتی هفته ها ادامه خواهد داد.

نوزادان مبتلا به آلرژی غیر IgE به شیر گاو می توانند علائم مختلفی مانند استفراغ، گیجی در حین یا بعد از تغذیه، اسهال یا خون در مدفوع داشته باشند. مشکل این است که بسیاری از نوزادان بدون آلرژی ممکن است استفراغ، گیجی یا اسهال داشته باشند – و دلایل دیگری وجود دارد که باعث می شود نوزادان در مدفوع خون داشته باشند، از جمله بریدگی کوچک در مقعد. تنها راه تشخیص قطعی آلرژی با واسطه غیر IgE این است که تمام لبنیات را حذف کنید، ببینید آیا کودک بهتر می شود یا خیر و سپس دوباره لبنیات را وارد کنید و ببینید آیا علائم عود می کنند یا خیر.

اگر تشخیص داده شد که کودک شما به شیر گاو آلرژی دارد و شما رژیم غذایی کودک خود یا رژیم غذایی خود را تغییر داده اید، این تغییرات را بدون صحبت با پزشک کودک خود متوقف نکنید. اما حتماً با پزشک صحبت کنید و مطمئن شوید که دقیقاً متوجه شده اید که چرا کودک شما این تشخیص را دارد و آیا ارزیابی بیشتر منطقی است یا خیر.

علائم آلرژی به پروتئین شیر گاوی در کودکان

علائم اغلب در هفته ها و ماه های اولیه زندگی شروع می شود. علائم احتمالی زیادی وجود دارد که ممکن است نشان دهد کودک شما به شیر گاو حساسیت دارد. علائم آلرژیک می تواند بر یک یا چند سیستم بدن، از جمله پوست، دستگاه گوارش و کمتر رایج، تنفس یا گردش خون تأثیر بگذارد. علائم آلرژیک ممکن است خفیف، متوسط یا شدید نامیده شوند. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که برخی از این علائم مانند ریفلاکس، قولنج و یبوست معمولا در این گروه سنی جوان دیده می شود.

علائم آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان شامل بروز اسهال، استفراغ، تغییر رفتار و خواب، خلط و عطسه، آسم، جلوگیری از رشد و تغییرات پوستی می شود. در صورت بروز هر یک از این علائم در نوزادان، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و تشخیص دقیق و درمان مناسب را از پزشک دریافت کنید.

علائم فوری به سرعت پس از مصرف شیر گاو رخ می دهد. آنها به احتمال زیاد زمانی دیده می شوند که از شیر گرفتن از شیردهی شروع می شود یا زمانی که تغییری از شیردهی به شیر خشک ایجاد می شود. علائم معمولاً خفیف تا متوسط است و اغلب فقط روی پوست کودک شما تأثیر می گذارد. بسیار نادر است که علائم شدیدی را مشاهده کنید که می تواند بر تنفس کودک شما یا میزان هوشیاری ظاهر شدن آنها تأثیر بگذارد. با این حال، اگر چنین علائم شدید نگران کننده ای را تشخیص دادید، باید فوراً با آمبولانس تماس بگیرید زیرا ممکن است تهدید کننده زندگی باشند. این نوع واکنش آلرژیک شوک آنافیلاکسی نامیده می شود. به مسئول تماس اضطراری بگویید که مشکوک هستید که این یک واکنش آنافیلاکتیک (تلفظ آن آنا فی لاکتیک) است.

علائم تاخیری بسیار آهسته تر ظاهر می شوند و همچنین به احتمال زیاد خفیف تا متوسط هستند. ارتباط آنها با شیر گاو دشوارتر است زیرا چندین ساعت پس از مصرف شیر گاو اتفاق می افتد.

تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی در کودکان

برای تشخیص آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان، معمولا از آزمایشات خونی و تست های پوستی استفاده می شود. در صورت بروز علائم آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان، پزشک معالج می‌تواند با تست‌های مناسب، میزان حساسیت نوزاد به پروتئین‌های شیر گاو را تعیین کرده و رژیم غذایی مناسبی برای نوزاد تجویز کند. همچنین پزشک می‌تواند با شناسایی علت ایجاد حساسیت، مثلا عفونت در نوزاد یا مصرف برخی داروها توسط مادر هنگام شیردهی، باعث کاهش یا حذف علائم آلرژی شود.

درمان آلرژی به پروتئین گاوی

درمان آلرژی به پروتئین گاوی با حذف شیر گاو و محصولات لبنی از رژیم غذایی نوزادان شروع می شود و در صورت نیاز، به داروهای ضدآلرژیک نیز روی می آید.علاوه بر حذف شیر گاو و محصولات لبنی، می‌توان از جایگزین‌هایی مانند شیر سویا، شیر بادام و شیر کره‌ای استفاده کرد. برخی از نوزادان با آلرژی به پروتئین گاوی همچنین ممکن است به پروتئین های دیگر نیز حساس باشند، به عنوان مثال پروتئین های موجود در تخم مرغ یا گندم. در این صورت، باید از رژیم غذایی نوزادان، تخم مرغ و گندم نیز حذف شود. همچنین در برخی موارد، به منظور بهبود علائم آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان، از داروهای ضد التهابی و ضدآلرژیک مانند آنتی‌هیستامین‌ها و کورتیکواستروئیدها استفاده می‌شود. البته قبل از استفاده از هرگونه دارو، بهتر است با پزشک معالج مشورت کنید.

پیشگیری از آلرژی به پروتئین شیر گاو در کودکان

در کل، آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان با دقت باید شناسایی و مدیریت شود تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود. همچنین برای پیشگیری از این بیماری، بهتر است در صورت وجود سابقه خانوادگی از آلرژی، شیر گاو را به نوزادان داده نشود و درصورت نیاز از شیر‌های دیگر به جای آن استفاده شود.

علاوه بر این، برای کاهش خطر بروز آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان، می‌توان از روش‌هایی مانند شیردهی طبیعی و یا استفاده از فرمول‌های حاوی پروتئین‌های هیدرولیز شده استفاده کرد. پروتئین‌های هیدرولیز شده، پروتئین‌های شیر گاو را به قطعات کوچکتر تجزیه می‌کنند که بدن نوزادان حساس به پروتئین گاوی، دچار حساسیت نخواهند شد. در کل، باید به این نکته توجه کنیم که آلرژی به پروتئین گاوی در نوزادان از جمله مشکلاتی است که با تشخیص و مدیریت صحیح، می‌توان از بروز عوارض جانبی جلوگیری کرد. در صورت بروز هر گونه علامت غیرعادی در نوزاد خود، بهتر است با پزشک معالج مشورت کنید.

به یاد داشته باشید که بسیاری از علائم آلرژی تاخیری مانند اگزما، قولنج، رفلاکس و اسهال در نوزادان شایع است و آلرژی به شیر تنها یکی از تعدادی از علل احتمالی است. در اکثر موارد آلرژی به شیر گاو، کودک شما علائم مختلفی را به شکلی نشان می دهد که نشان دهنده نوع تاخیری یا فوری آلرژی غذایی است. برخی از علائم می توانند در واکنش های آلرژیک فوری و تاخیری ظاهر شوند. با این حال، سرعت مشاهده علائم معمولاً نشان دهنده نوع واکنش است.

آیا انواع دیگری از واکنش ها به شیر گاو وجود دارد؟

شیر گاو از سه ماده اصلی پروتئین، قند و چربی تشکیل شده است. در آلرژی به شیر گاو، پروتئین هایی به نام کازئین و آب پنیر هستند که معمولا باعث این مشکل می شوند. با این حال، قند (لاکتوز) موجود در شیر نیز می تواند در برخی علائم ایجاد کند. این به عنوان عدم تحمل لاکتوز شناخته می شود. درک تفاوت بین عدم تحمل لاکتوز و آلرژی به شیر گاو و آگاهی از این موضوع مهم است که مدیریت عدم تحمل لاکتوز با آلرژی به شیر گاو بسیار متفاوت است. دو نوع عدم تحمل لاکتوز وجود دارد.

عدم تحمل لاکتوز اولیه شکل شایع‌تری است و در جایی اتفاق می‌افتد که سطح آنزیم لاکتاز در سیستم گوارش کاهش می‌یابد. این آنزیم برای تجزیه قند لاکتوز موجود در شیر مورد نیاز است و بدن می تواند آن را جذب و استفاده کند. با بزرگ شدن کودکان و نوشیدن شیر کمتر، مقدار این آنزیم به تدریج و به طور طبیعی کاهش می یابد. برای برخی از کودکان، به ویژه آنهایی که از پیشینه قومیتی آسیایی یا آفریقایی هستند، این ممکن است به این معنی باشد که با گذشت زمان تمام لاکتوز موجود در رژیم غذایی تجزیه نمی شود. زمانی که لاکتوز موجود در شیر مصرف می شود، علائم شکم به تدریج شروع می شود. این علائم ممکن است شامل نفخ، درد شکم، باد و لق بسیار شل (اسهال) باشد که همگی در حساسیت به شیر نیز دیده می‌شوند. با این حال، این معمولاً تا اواخر دوران کودکی اتفاق نمی‌افتد و بعید است در نوزادان خردسال رخ دهد، گروهی که احتمالاً علائم آلرژی به شیر گاو را نشان می‌دهند.

عدم تحمل لاکتوز ثانویه در برخی از نوزادان و کودکان بزرگتر که به دلیل عفونت گاستروانتریت ناخوشایند بوده اند یا سایر بیماری های مرتبط با سیستم گوارشی مانند بیماری سلیاک در آنها تشخیص داده شده است، رخ می دهد. این شرایط ممکن است باعث آسیب موقت به سیستم گوارشی و کاهش سطح آنزیم لاکتاز و در نتیجه علائم عدم تحمل لاکتوز شود. این معمولاً موقتی است و می توان انتظار داشت که پس از برطرف شدن علت اصلی، پس از مدت کوتاهی برطرف شود.

علائم هر دو نوع عدم تحمل لاکتوز را می توان در حساسیت به شیر نیز مشاهده کرد. این می تواند منجر به سردرگمی با این نتیجه اشتباه شود که علائم به دلیل عدم تحمل لاکتوز است در حالی که دلیل واقعی آلرژی به شیر گاو است.