برونشیت چیست؟؟ علائم و راه درمان

مجرای هوایی که باعث اتصال بینی و دهان به ریه ها می شود، مجرای برونش نام دارد. اگر این مجرا به هر دلیلی دچار تورم و التهاب شود، برونشیت رخ می دهد. این بیماری معمولا با مشکلات تنفسی، خس خس سینه، خستگی، سرفه های مکرر، تب و … همراه است. برای کنترل برونشیت فرد باید از قرارگیری در معرض آلودگی هوا و گرد و غبار خودداری نماید. همچنین مصرف سیگار و قلیان این بیماری را تشدید می کند و باعث از آن پرهیز کرد.  

در این مقاله قصد داریم درباره بیماری برونشیت و علت، علائم، تشخیص و درمان آن اطللاعات کاملی در اختیار شما قرار دهیم. با ما در ادامه مقاله همراه باشید…

برونشیت چیست؟

برونش ها دو راه هوایی اصلی هستند که از نای (راه هوایی که از پشت گلو شروع شده و به قفسه سینه می رود) منشعب می شوند. هنگامی که قسمت‌هایی از دیواره‌های برونش متورم و حساس می‌شوند (التهاب) به این بیماری برونشیت می‌گویند. التهاب باعث تولید مخاط بیشتر می شود که راه هوایی را باریک می کند و تنفس را دشوارتر می کند. برونشیت معمولاً منجر به عوارض جدی (مانند نارسایی حاد تنفسی یا ذات الریه) نمی شود، مگر اینکه بیمار یک بیماری مزمن ریوی مانند بیماری انسدادی مزمن ریه یا آسم داشته باشد.

انواع برونشیت

انواع مختلفی از برونشیت وجود دارد:

• برونشیت حاد که می تواند تا 90 روز ادامه یابد و قابل درمان است.
• برونشیت مزمن می تواند ماه ها یا گاهی سال ها ادامه داشته باشد. اگر برونشیت مزمن باعث کاهش جریان هوا به ریه ها شود، نشانه بیماری انسداد مزمن ریه در نظر گرفته می شود.
• برونشیت عفونی معمولاً در زمستان به دلیل ویروس ها از جمله ویروس آنفلوانزا رخ می دهد. حتی پس از رفع عفونت ویروسی، تحریک برونش ها می تواند همچنان علائم ایجاد کند. برونشیت عفونی نیز می تواند ناشی از باکتری باشد، به خصوص اگر به دنبال عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی باشد. امکان ابتلا به برونشیت ویروسی و باکتریایی همزمان وجود دارد.
• برونشیت تحریکی (یا برونشیت صنعتی یا محیطی) که در اثر قرار گرفتن در معرض گرد و غبارهای معدنی یا سبزیجات یا بخارهای اسیدهای قوی، آمونیاک، برخی از حلال‌های آلی، کلر، سولفید هیدروژن، دی اکسید گوگرد و برم ایجاد می‌شود.

علائم برونشیت

بسته به علت زمینه ای برونشیت، علائم تا حدودی متفاوت خواهد بود. هنگامی که این بیماری به دلیل عفونت باشد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب خفیف 38 تا 39 درجه سانتیگراد. تب ممکن است به 40 درجه سانتیگراد افزایش یابد و سه تا پنج روز حتی پس از شروع آنتی بیوتیک ادامه یابد.
• خارش، خس خس و آبریزش بینی
• درد در پشت و عضلات
• لرز
• سرفه هایی که به صورت خشک شروع می شوند اغلب اولین علامت برونشیت حاد هستند. اگر برونشیت ویروسی باشد، ممکن است مقدار کمی موکوس سفید سرفه شود. اگر رنگ مخاط به سبز یا زرد تغییر کند، ممکن است نشانه آن باشد که عفونت باکتریایی نیز ایجاد شده است. سرفه معمولاً آخرین علامتی است که از بین می رود و ممکن است هفته ها طول بکشد.
• احساس خستگی

• تنگی نفس که می تواند با استنشاق هوای سرد، هوای بیرون یا استشمام بوهای تند ایجاد شود. این به این دلیل اتفاق می افتد که برونش های ملتهب ممکن است برای مدت کوتاهی باریک شوند و میزان هوایی را که وارد ریه ها می شود کاهش دهند. خس خس سینه، به ویژه پس از سرفه، شایع است.
• گلو درد و گرفتگی صدا

علل و عوامل خطر برونشیت

عفونت یا مواد تحریک کننده، گازها یا ذرات موجود در هوا می تواند باعث برونشیت حاد شود. افراد سیگاری و افراد مبتلا به بیماری مزمن ریوی بیشتر مستعد حملات مکرر برونشیت حاد هستند. این به این دلیل است که مخاط در مجاری هوایی آنها به خوبی تخلیه نمی شود. افراد دیگری که در معرض خطر ابتلا به برونشیت حاد مکرر هستند، افرادی هستند که دارای عفونت های مزمن سینوسی یا آلرژی هستند. کودکان با لوزه های بزرگ و آدنوئید؛ و افرادی که به درستی غذا نمی خورند.

تشخیص برونشیت

برای تشخیص برونشیت، باید به بهترین متخصص آلرژی مراجعه کنید. پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و با گوشی پزشکی به خس‌خس سینه گوش می‌دهد و علائم را ارزیابی می‌کند تا مطمئن می‌شود که این مشکل به دلیل ذات‌الریه نیست. نمونه خلط سرفه ممکن است مورد بررسی قرار گیرد زیرا رنگ آن (شفاف یا سفید در مقابل زرد یا سبز) ممکن است نشان دهد که این بیماری به ترتیب ناشی از عفونت ویروسی است یا عفونت باکتریایی. ممکن است برای رد کردن ذات الریه نیاز به عکس برداری با اشعه ایکس قفسه سینه باشد و اگر سرفه بیش از دو ماه طول بکشد، ممکن است برای رد بیماری ریوی دیگر، مانند سرطان ریه، رادیوگرافی قفسه سینه انجام شود.

راه های تشخیص برونشیت

معمولا پزشک بر اساس معاینه فیزیکی و علائم شما می تواند تشخیص دهد که آیا برونشیت دارید یا خیر. ابتدا پزشک در مورد سرفه شما می پرسد و مدت زمانی که آن را داشته اید و چه نوع مخاطی با آن ایجاد می شود. همچنین به ریه‌های شما گوش می‌دهد تا ببیند آیا چیزی مانند خس ‌خس سینه وجود دارد یا خیر.  حتی ممکن است پزشک شما بسته به اینکه فکر می ‌کند برونشیت شما ممکن است حاد یا مزمن باشد، آزمایش‌هایی برای شما بنویسد. این آزمایشات ممکن است شامل:

• تست سطح اکسیژن خون : این تست با سنسوری که روی انگشت پا یا انگشت شما قرار می گیرد انجام می شود.
• تست عملکرد ریه: برای این آزمایش کیسه‌های هوایی وجود دارند که شما در دستگاهی به نام اسپیرومتر تنفس می‌کنید.
• رادیوگرافی قفسه سینه: این برای بررسی پنومونی یا بیماری دیگری است که می تواند باعث سرفه شما شود.
• آزمایش خون: با این آزمایش می توانند علائم عفونت را شناسایی کنند یا میزان دی اکسید کربن و اکسیژن را در خون شما اندازه گیری کنند.
• آزمایش مخاط : با این کار بیماری های ناشی از باکتری را پیدا میکنند. یکی از آنها میتواند سیاه سرفه باشد. باعث سرفه های شدید می شود که نفس کشیدن را دشوار می کند.
• سواب بینی: اگر پزشک مشکوک به آنفولانزا نیز باشد، ممکن است از شما تست سواب بینی نیز بگیرد.

نحوه سرایت و انتقال بیماری برونشیت

برونشیت اگر به دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی بوجود بیاید، ممکن است هنگام سرفه، عفونت از طریق قطرات به فرد دیگری منتقل شود. برای کاهش خطر انتقال عفونت، فرد میبایست دست های خود را اغلب بشوید و افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مراقبت بیشتری داشته باشند.

پیشگیری از برونشیت

برای کاهش خطر ابتلا به برونشیت می توانید کارهای زیر را انجام دهید:

• سیگار نکشید و رژیم غذایی سالم داشته باشید.
• اگر سرما خوردید، استراحت کافی داشته باشید.
• داروی های خود را دقیق طبق دستور پزشک مصرف کنید.
• به دریافت واکسن آنفولانزا و ذات الریه توجه داشته باشید.
• سعی کنید از چیزهایی که مجاری تنفسی شما را تحریک می کنند دوری کنید یا زمان کمتری در معرض آنها باشید. محرک ها می توانند شامل گرد و غبار، آلودگی هوا، دود و پاک کننده ها، کپک و موی حیوانات خانگی باشند.
• دست های خود را بشویید و از آب و صابون استفاده کنید. اگر قادر به استفاده از آب و صابون نیستید، از ضدعفونی کننده دست الکل دار استفاده کنید.

درمان برونشیت

بسته به علائم و علت برونشیت، گزینه های درمانی عبارتند از:

آنتی بیوتیک ها ممکن است برای درمان برونشیت حاد تجویز شوند که به نظر می رسد ناشی از عفونت باکتریایی است یا برای افرادی که بیماری های ریوی دیگری دارند که آنها را در معرض خطر بیشتری برای عفونت ریه قرار می دهد.

برونکودیلاتورها که نایژه ها را باز می کنند، ممکن است به صورت کوتاه مدت برای باز کردن راه های هوایی و کاهش خس خس استفاده شوند.

مرطوب کننده های خنک کننده یا بخارسازهای بخار می توانند برای خس خس سینه یا تنگی نفس مفید باشند. خم شدن بر روی یک سینک حمام پر از آب گرم با حوله ای که روی سرش بسته شده است نیز می تواند به باز شدن مجاری تنفسی کمک کند.

کورتیکواستروئیدهایی که در دستگاه استنشاقی داده می شوند گاهی برای کمک به رفع سرفه، کاهش التهاب و کاهش واکنش راه های هوایی تجویز می شوند. آنها اغلب زمانی تجویز می شوند که سرفه پس از عدم وجود عفونت باقی بماند.

داروهای سرفه باید با دقت مصرف شوند. در حالی که آنها می توانند برای سرکوب سرفه خشک و آزاردهنده مفید باشند، نباید برای سرکوب سرفه ای که خلط زیادی تولید می کند استفاده شوند. هنگامی که سرفه مرطوب است، خلط آورها می توانند به رقیق شدن ترشحات کمک کرده و سرفه را آسان تر کنند. هنگامی که مقدار زیادی مخاط وجود دارد، سرفه برای پاکسازی ریه ها از مایع مهم است.

برای برونشیت ویروسی، آنتی بیوتیک موثر نخواهد بود. اگر آنفولانزا باعث این عارضه شود، درمان با داروهای ضد ویروسی ممکن است مفید باشد.

مسکن های بدون نسخه مانند آسپرین، استامینوفن یا ایبوپروفن می توانند برای تسکین درد و کاهش تب استفاده شوند. به کودکان مبتلا به برونشیت نباید آسپرین داده شود. در عوض آنها باید استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنند.

مایعات فراوان – به اندازه ای که ادرار را رنگ پریده نگه دارد (به جز اولین ادرار در روز که معمولاً تیره تر است)

استراحت کنید، به خصوص اگر تب دارید.

درمان خانگی برونشیت

شناخت روش های درمان خانگی برونشیت برای مدیریت این بیماری در زمان بروز علائم تا زمان مراجعه پزشک از اهمیت بالایی برخوردار است. از جمله درمان های خانگی برونشیت عبارتند از:

• استراحت کافی
• ترک سیگار و دخانیات
• خودداری از قرارگیری در معرض مواد سمی
• نوشیدن مایعات کافی
• رعایت رژیم غذایی سالم
• دوری از گرد و غبار و هوای آلوده

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت داشتن سرفه و هریک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• اگر علایم بیش از سه هفته طول بکشد
• تولید مخاط بد رنگ همراه با سرفه
• سرفه همراه با خون باشد
• سرفه مانع از خوابیدن شما بشود
• تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد
• سرفه با خس خس سینه یا تنگی نفس همراه باشد