بیماری اگزما چیست و چگونه درمان می‌‌شود؟

اگزما که درماتیت آتوپیک یا اگزمای آتوپیک نیز نام دارد، شرایطی است که با خارش و قرمزی پوست همراه است. این اختلال در کودکان بیشتر شایع است، اما می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. اگزما شرایط مزمن است و ممکن است علائم ناگهانی شدت بگیرند. اگزما یک بیماری التهابی پوستی است که منجر به قرمزی و خارش پوست می شود. اگزما که درماتیت نیز نامیده می‌شود، می‌تواند منجر به خونریزی پوست و ایجاد پوسته پوسته در چین‌های بازو، پشت زانو، مچ دست و دست شود. بنابراین، چگونه متوجه می شوید که اگزما دارید؟ ما در این مقاله همه چیزهایی را که باید بدانید، از جمله اگزما در مقابل خشکی پوست را پوشش می دهیم. در این مقاله از سایت دکتر شهرام سیدی به بررسی کامل اگزما، انواع آن و راه های درمانی مناسب می پردازیم.

اگزما چیست؟

در باور عامه، التهابی که می تواند باعث خارش و قرمزی پوست شود اگزما نام دارد. اما در علم پزشکی، به تمام انواع حساسیت های پوستی اگزما گفته می شود. باید توجه داشت که اگزما خطرناک نیست اما می تواند روند طبیعی زندگی فرد مبتلا را مختل کند. اگزما بیماری مسری یا انتقال یابنده ای نیست .

انواع اگزما

انجمن ملی اگزما هفت نوع اصلی اگزما را شناسایی کرده است:

1. درماتیت آتوپیک

درماتیت آتوپیک (AD) شایع ترین شکل اگزما است. AD مزمن است که می تواند در کل زندگی یک فرد ادامه یابد. AD ناشی از جهش ژنی است که فیلاگرین را ایجاد می کند. فیلاگرین پروتئینی است که در بدن یافت می شود و یک سد محافظ روی لایه بالایی پوست ایجاد می کند. بدون فیلاگرین، AD به احتمال زیاد ایجاد می شود زیرا رطوبت به راحتی پوست را بدون مانع محافظ خود رها می کند. علل ریشه ای بسیاری برای هر بیماری پوستی وجود دارد، با این حال، خوب است بدانید که استرس یک محرک رایج است که منجر به اگزمای مرتبط با استرس می شود.

تشخیص اگزمای آتوپیک:

• بثورات در چین های آرنج و زانو ایجاد می شود
• پوستی که در آن بثورات وجود دارد ممکن است تغییر رنگ، قرمز یا ضخیم باشد
• برجستگی های کوچک می توانند ظاهر شوند و مایع نشت کند

2. درماتیت تماسی

درماتیت تماسی زمانی اتفاق می‌افتد که پوست با یک ماده حساسیت‌زا یا خارجی تماس پیدا می‌کند که باعث ایجاد واکنش در پوست می‌شود. دو نوع درماتیت تماسی وجود دارد: درماتیت تحریکی و درماتیت تماسی آلرژیک. درماتیت تحریکی نوعی درماتیت است که زمانی اتفاق می‌افتد که پوست توسط یکی از موارد زیر آسیب می‌بیند: مواد شیمیایی (اسیدها، قلیایی‌ها، مواد شوینده و حلال‌ها)، محیط‌های سرد/خشک، اصطکاک (شستن دست) یا قرار گرفتن بیش از حد در معرض آب. درماتیت آلرژیک یک واکنش آلرژیک است که یک تا دو روز پس از تماس پوست با ماده حساسیت زا به تاخیر می افتد و ایجاد می شود. بثورات و تورم زمانی رخ می دهد که پوست با یک ماده حساسیت زا (معمولا آرایش، رنگ مو و پیچک سمی) تماس پیدا می کند.

علائم درماتیت تحریکی عبارتند از:

• راش و برآمدگی پوست در ناحیه در معرض دید
• سوزش، سوزش یا خارش در ناحیه آسیب دیده
• تکه های خشک، شبیه سوختگی
• علائم درماتیت آلرژیک عبارتند از:
• پوسته پوسته پوسته شدن، پوسته پوسته شدن، قرمز
• کندوها
• تراوش تاول
• سوزش یا خارش
• حساسیت به خورشید

3. نورودرماتیت

نورودرماتیت در یک تا دو قسمت از پوست رخ می دهد. گسترده نیست و منجر به خراش مکرر یک منطقه خاص می شود. لکه های پوست به قدری خارش شدید دارند که بیماران قادر به توقف خود نیستند. خاراندن می تواند پایانه های عصبی را تحریک کند که وضعیت را بدتر می کند. اگر لکه ها از بین نروند، پوست با ضخیم شدن و چرمی شدن از خود محافظت می کند که به لیکن سیمپلکس مزمن معروف است.

علائم نورودرماتیت عبارتند از:

• لکه های پوستی ضخیم و پوسته پوسته
• لکه ها به شدت خارش دارند، به خصوص زمانی که آرام هستید یا خواب هستید
• لکه ها هنگام خراش خونریزی کرده و عفونی می شوند

4. اگزمای دیسیدروتیک

اگزمای دیسیدروتیک باعث ایجاد تاول های خارش دار در دست ها و پاها می شود. در زنان شایع تر از مردان است و تصور می شود که دارای یک جزء ژنتیکی است.

علائم عبارتند از:

• تاول روی انگشتان، انگشتان پا، کف دست و کف پا که پر از مایع است
• تاول ها دردناک و خارش دار هستند

5. اگزمای نومولار

درماتیت نومولار شکل متفاوتی از اگزما است که علائم اصلی آن لکه‌های دایره‌ای، پف‌دار و خارش‌دار پوست است که می‌تواند شبیه یک سکه باشد. معمولاً زمانی رخ می دهد که پوست آسیب هایی از جمله سوختگی یا نیش حشرات را تجربه کند.

علائم اگزمای نومولار به صورت لکه های سکه ای شکل پوست که تغییر رنگ داده، خارش دار و مایعات نشت می کند ظاهر می شود.

6. درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک در بدن به صورت شوره در پوست سر یا پوست فلس دار زرد در گوش و صورت ظاهر می شود. درماتیت سبورئیک زمانی رخ می دهد که مخمر مالاسزیا در پوست رشد بیش از حد داشته باشد. رشد بیش از حد منجر به التهاب، خشکی و لکه های پوستی خارش می شود.

علائم عبارتند از:

• پوست روی پوست سر، مو، ابرو یا ریش پوسته پوسته می شود
• لکه های پوستی چرب پوشیده از پوسته هایی که روی پوست سر، صورت، گوش ها، سینه، کشاله ران و زیر بغل ایجاد می شوند.
• پوست قرمز و خارش دار

7. درماتیت استازیس

درماتیت استازی، همچنین به عنوان درماتیت گرانشی شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که یک فرد گردش خون ضعیفی در ساق پا داشته باشد. هنگامی که وریدهای پا خیلی ضعیف هستند که نمی توانند خون را به قلب برگردانند، وریدها مایع نشت می کنند. این منجر به تورم، قرمزی و خارش در ناحیه ای می شود که مایع در آن نشت می کند.

اگر علائم به شرح زیر باشد، درماتیت استازی به راحتی قابل تشخیص است:

• تورم در قسمت پایین پاها
• رگ های واریسی در پاها که ضخیم و آسیب دیده اند
• پوست روی آن رگ ها خشک و خارش دار است
• زخم های باز می توانند در ساق پا و بالای پا ایجاد شوند
• اگزما در مقابل پوست خشک

در حالی که ممکن است پوست خشک را با اگزما اشتباه بگیرید، برخی از تفاوت های کلیدی وجود دارد که قبل از مراجعه به پزشک باید تشخیص دهید. اگر بعد از محرک های رایج پوست خشک و کمی خارش دارید، به احتمال زیاد فقط از خشکی پوست رنج می برید. برخی از چیزهای رایجی که می تواند منجر به خشکی پوست شود عبارتند از تماس مستقیم پوست با هوای سرد باد، کم آبی یا استفاده کم یا بدون استفاده از مرطوب کننده باعث می شود پوست شما بسیار خشک شود. با این حال، اگر متوجه شدید که پوست خود به دلایل غیرمعمول یا ناشناخته با مقدار زیادی خارش خشک است، احتمالاً نوعی اگزما است.

برای اطلاعات بیشتر نسبت به درمان آلرژی یا درمان آسم می توانید توضیحات دکتر شهرام سیدی را ملاحظه نمایید.

اگزما چگونه تشخیص داده می شود؟

تست آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص اگزما وجود ندارد. پزشک پوست را معاینه می کند و به بررسی علائم و سوابق پزشکی بیمار می پردازد. تست های پوستی نیز می توانند به تشخیص مشکلات پوستی و نوع اختلال موجود در پوست کمک کنند. اگر فکر می کنید مصرف غذای خاص باعث بروز اگزما شده است، حتما این مورد را به پزشک اطلاع دهید.

علائم اگزما

علائم اگزما از فردی به دیگر متفاوت است. اما علائم کلی عبارتند از:

• خشک شدن پوست
• خارش، که می تواند شدت بگیرد، به خصوص شب ها
• نقاط قرمز رنگ بر روی دست ها، پاها، ساق پا، گردن، بالای قفسه سینه، داخل آرنج و یا صورت
• پوسته پوسته شدن پوست
• حساس و ملتهب شدن پوست به دلیل خاراندن زیاد پوست
• ایجاد ضایعات پوستی
• تاول
• ضخیم یا چرمی شدن پوست

علت بروز اگزما چیست؟

اگر پوست سالم باشد و مرطوب نگه داشته شود، در برابر باکتری ها و آلرژن ها محافظت خواهد شد. اگزما، اختلالی است که توانایی محافظت پوست مختل می شود و پوست تحت تاثیر عوامل محیطی و آلرژن ها قرار می گیرد. یکی از مهم ترین عوامل موثر در بروز اگزما، داشتن سابقه فردی یا خانوادگی ابتلا به اگزما، آلرژی، تب و آسم می باشد. در برخی کودکان، آلرژی های غذایی می تواند یکی از دلایل اصلی بروز اگزما باشد.

از جمله عوارض اگزما می توان به موارد زیر  اشاره کرد:

• آسم. در برخی موارد اگزما می تواند باعث طولانی شدن آسم شود.
• خارش مزمن. نورودرماتیت، اختلالی است که با نقاط خارش دار بر روی پوست آغاز می شود. شما این ناحیه را می خارانید و خارش بیشتر خواهد شد. خارش زیاد می تواند باعث بی رنگ شدن و یا ضخیم شدن پوست ناحیه شود.
• عفونت های پوستی. خارش زیاد می تواند باعث باز شدن پوست شود که احتمال بروز عفونت نیز بیشتر خواهد. چرا که راه برای ورود باکتری ها و ویروس ها باز می شود.
• درماتیت تماسی. این اختلال در افراد مبتلا به اگزما مشاهده می شود.
• مشکلات خواب. خارش زیاد پوست می تواند باعث شود فرد نتواند بخوابد.

همچنین برخی موارد را می توان به عنوان عوامل تشدید کننده اگزمای پوستی در نظر گرفت. اگزما طولانی مدت، لباس هایی با الیاف مصنوعی، حساسیت به برخی شستشوکننده های بدن، تعریق زیاد و دی هیدراته شدن بدن از جمله این موارد هستند.

آیا راهی برای پیشگیری از اگزما وجود دارد؟

بله، رعایت یک سری اقدامات باعث می شود از خشک شدن پوست پیشگیری به عمل آید. مواردی از قبیل:

• مرطوب کردن پوست، دو بار در روز. کرم ها و پمادهای مرطوب کننده.
• شناسایی و دوری از محرک هایی که باعث تشدید اختلال می شوند. مواردی مانند تعریق، استرس، استفاده از صابون ها، ذرات گرد وغبار. سطح کنید کمترین میزان تماس را با آن ها داشته باشید.
• استحمام کوتاه. سعی کنید ده تا پانزده دقیقه دوش بگیرید، آن هم با آب ولرم نه آب داغ.
• استفاده از صابون های ملایم. صابون های آنتی باکتریال، چربی طبیعی پوست را از بین می برند و باعث می شود خشکی پوست بیشتر شود.
• خشک کردن پوست بعد از هر بار شستن و استحمام.

موثر ترین روش های درمان اگزما

اگزما می تواند ادامه دار باشد. به همین خاطر ممکن است نیاز به دنبال کردن اقدامات درمانی مختلفی باشد تا شرایط تحت کنترل در بیاید. حتی در صورتی که درمان موفق باشد، احتمال بازگشت مجدد اگزما نیز وجود دارد. درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد. اما برخی مراقبت های شخصی می توانند به تسکین علائمی مانند خارش کمک کنند. به عنوان مثال، توصیه می شود پوست مرطوب نگه داشته شود و از کرم ها و پمادها استفاده شود.

با بهره گیری از روش های زیر می توان از گسترش علائم آن جلوگیری و وضعیت پوستی بیمار را بهبود بخشید. آن چه که اهیمت دارد این است که اختلال باید سریع تشخیص داده شود تا درمان نیز اثربخشی بیشتری داشته باشد. توجه داشته باشید که مرطوب نگه داشتن دائمی پوست همیشه موثر نیست. رایج ترین و موثرترین درمان ها عبارتند از:

• محصولات موضعی بدون نسخه

محصولات موضعی بدون نسخه برای درمان اگزما معمولاً مرطوب کننده، ضد جوش، ضد خارش و پاک کننده ملایم پوست برای جلوگیری از عفونت هستند. با مرطوب نگه داشتن پوست شما می توانید به کمک پمادها و کرم های مرطوب کننده ی پوست، از خشک شدن آن و در نتیجه بروز علائم اگزمای پوستی جلوگیری کنید. در صورتی که خشکی پوست در وضعیت حاد قرار گرفته باشد، به بیمار پیشنهاد می شود که از پانسمان های مرطوب استفاده کند.

• حمام کردن

درمان خشکی پوست و لکه های اگزما در ساده ترین شکل این است که پوست را حمام کنید و در یک حمام گرم خیس کنید و بلافاصله پس از آن پوست را مرطوب کنید. علاوه بر این، افزودن مواد خاصی مانند سرکه، بلغور جو دوسر و جوش شیرین به حمام می تواند به آرامش پوست کمک کند.

• محصولات نسخه ای

برای تشدید شدیدتر اگزما، متخصص پوست ممکن است داروهای پوستی مانند کورتیکواستروئیدهای موضعی، مهارکننده‌های PDE4، کرم‌های مانع پوست یا مهارکننده‌های موضعی کلسینورین را تجویز کند. یکی دیگر از درمان های رایج استفاده از هیدروکورتیزون برای اگزما است. تمام این محصولات باید به صورت موضعی برای از بین بردن قرمزی، خشکی و خارش پوست استفاده شوند.

• نور درمانی

نور درمانی، این نوع درمان برای افرادی در نظر گرفته می شود که درمان های موضعی موثر نبوده و یا علائم بعد از درمان، مجدد مشاهده می شوند. در این روش، پوست در معرض مقداری نور طبیعی قرار خواهد گرفت. این روش می تواند در کاهش علائم اگزمای پوستی مفید باشد اما پزشکان احتمال می دهند که نور درمانی ممکن است در ابتلای افراد به سرطان پوست دخیل باشد. نور درمانی شامل دستگاهی است که سطوح کنترل شده اشعه ماوراء بنفش B را روی پوست ساطع می کند تا التهاب و خارش ناشی از اگزما را کاهش دهد. این نوع درمان معمولا بر روی افرادی انجام می شود که به درمان های ساده تر پاسخ مناسبی نداده اند.

• سیستمیک

اگزمای شدید را می توان با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی درمان کرد. اینها به سرکوب سیستم ایمنی کمک می کنند تا شعله ور شدن شدید اگزما را کاهش دهد.

کرم هایی تجویز می شوند که کورتونی هستند و استعمال آن ها بر روی پوست، می تواند به کنترل خارش و ترمیم پوست کمک کند. البته توجه داشته باشید که مصرف زیاد این پمادها نیز می تواند باعث تشدید خارش شود. کرم های آنتی بیوتیک زمانی تجویز می شوند که عفونت باکتریایی وجود داشته باشد. این کرم ها باید برای مدت زمان کوتاه و جهت درمان عفونت مصرف شوند.

داروهای خوراکی به منظور کنترل التهاب. کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزون

پانسمان خیس. بستن ناحیه مورد نظر با کورتیکواستروئیدهای موضعی و پانسمان خیس.

مصرف پمادهای کورتیکو استروئیدی: کورتیکو استروئید همان کورتون است.

نکته : از کورتون برای کاهش علائم انواع حساسیت ها استفاده می شود. کورتون عوارض زیادی دارد ولی با این حال در درمان اگزما موثر است.

مصرف آنتی هیستامین: آنتی هیستامین دارویی است که برای کاهش علائم انواع آلرژی مورد استفاده قرار می گیرد.

• داروهای بیولوژیک

بیولوژیک ها داروهایی هستند که بخشی از سیستم ایمنی را هدف قرار می دهند که به علائم اگزما کمک می کند. این داروها به صورت داخل وریدی تجویز می شوند تا فوراً بخشی از سیستم ایمنی را که باعث ایجاد اگزما می شود، هدف قرار دهند.

اثرگذاری بر روی سیستم ایمنی بدن توسط برخی داروها، در صورتی که پاسخ بدن بیمار به داروهایی که در بالا معرفی شدند منفی باشد، پزشک با استفاده از داروهایی که بر روی سیستم اینی بدن تاثیر می گذارند، می تواند علائم اگزما یا درماتیت را کاهش دهد.

اگزما در نوزادان

نوعی از اگزما در کودکان و نوزادان ایجاد می شود که به آن اگزمای سرشتی یا اگزمای آتوپیک گفته می شود. در این نوع از اگزما، پوست گونه ی کودکان سرخ و پوسته پوسته می شود. کودک یا نوزاد در صورت ابتلا به این بیماری پوستی همواره با پشت دست خود صورتش را می خاراند. اگزمای سرشتی یا آتوپیک ممکن است علاوه بر صورت، بر روی چین های بازو، پشت ران ها و روی زانو ها نیز ایجاد گردد. در صورتی که نوزاد مبتلا به این بیماری تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است با این بیماری تا سنین کودکی و حتی نوجوانی دست به گریبان باشد.

برخی از این موارد ممکن است تا سنین جوانی و میانسالی نیز ادامه پیدا کند. و خود را به شکل بیماری درماتیت سبورئیک بروز دهد. درماتیت یا اگزمای سبورئیک بیماری ای است که طی آن در ناحیه ی سر، بین دو ابرو و کناره های بینی خارش و پوسته ریزی ایجاد می گردد. اغلب افراد مبتلا به درماتیت سبورئیک پوست چرب و شوره ی سر دارند. درمان اگزما در نوزادان عبارت است از:

• شناسایی و دوری از محرک ها
• عدم قرارگیری نوزاد در دمای بالا
• چرب کردن پوست نوزاد با روغن و پماد

در صورت عدم بهبود علائم در نوزاد، حتما باید به پزشک مراجعه شود. گاهی ممکن است آنتی هیستامین هایی از سوی پزشک تجویز شود تا از شدت خارش نیز کم شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

وقتی علائم شما بیش از حد ناراحت کننده شد و متوجه شدید که درمان های خانگی برای کاهش علائم شما کار نمی کنند، باید با متخصص آلرژی و ایمونولوژی خود تماس بگیرید یا به مطب مراجعه کنید. پس از مشاهده علائم، پزشک شما یک برنامه درمانی برای خلاص شدن از شر علائم اگزما ایجاد می کند. در صورت مشاهده علائم زیر در کودک، حتما باید به پزشک مراجعه شود:

• زمانی که کیفیت خواب تحت تاثیر قرار بگیرد
• عفونت پوستی
• ادامه دار شدن علائم علی رغم دنبال کردن اقدامات درمانی

کلام آخر 

اگزما یا همان درماتیت، اختلالی است که در آن پوست قرمز و ملتهب می شود و با خارش همراه است. گاهی اوقات ممکن است شاهد تشکیل تاول در ناحیه درگیر نیز باشیم. عوامل محیطی و آلرژن ها می توانند باعث تحریک و تشدید علائم شوند. توصیه ما به بیماران این است که در صورت مشاهده هر گونه تغییر و خارش زیاد در پوست خود به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنند، تا درمان موثرتری در نظر گرفته شود.

با توجه به موارد ذکر شده می توان نتیجه گرفت امروزه با رشد تکنولوژی می توان برای انواع بیماری ها راه حل مناسبی ارائه داد. اگزما نیز مانند دیگر مشکلات پوستی همراه با علائمی است که با درمان مناسب می توان آن را کنترل نمود و حتی آن را درمان نمود. در این زمینه باید به متخصص ایمونولوژی مراجعه نمایید و روند درست درمان را در پیش بگیرید. گاهی با درمان های خانگی و یا غیر اصولی نه تنها درمان انجام نمی شود بلکه ممکن است شدت آن افزایش یابد.