آلرژی غذایی (حساسیت غذایی)

آلرژی غذایی، عکس العمل سیستم ایمنی بدن نسبت به یک ماده غذایی است که در نتیجه آن علائمی بروز پیدا می کند که ممکن است برای شخص آزار دهنده و رنج آور باشد. در موارد حاد حتی احتمال خطر مرگ نیز وجود دارد. به همین دلیل چنانچه به هر گروه ماده غذایی واکنش آلرژیک داشتید و علائمی که در ادامه به آن می پردازیم را مشاهده کردید، باید سریعا برای درمان به متخصص آلرژی مراجعه کنید تا خطری شما را تهدید نکند. خوشبختانه امروزه راهکارهای مختلفی برای کنترل و درمان آلرژی غذایی وجود دارد. در این مقاله قصد داریم در این زمینه اطلاعات جامعی در رابطه با حساسیت غذایی در بزرگسالان را اختیار شما قرار دهیم.

درابتدا به ویس زیر که توضیحات دکتر شهرام سیدی درباره آلرژی غذایی است، گوش بدهید:

آلرژی غذایی چیست؟

آلرژی غذایی یا حساسیت غذایی (به انگلیسی food allergy) واکنش ناخواسته و بی‌انتظار سیستم ایمنی بدن به مواد خاص موجود در غذاها است. افرادی که به آلرژی غذایی دچار هستند، به عنوان پاسخ به مصرف خاص یک یا چند ماده در غذا، علائم مختلفی ممکن است تجربه می‌کنند. علائم آلرژی غذایی می‌تواند از سبک تا شدید متغیر باشد و شامل مواردی نظیر:

• آنافیلاکسی :  این واکنش ناخواسته و سریع بدن به یک آلرژن خاص ممکن است به سرعت باعث سرفه، آنفولانزا، سرفه دماغی، تنگی نفس و حتی ناراحتی‌های حاد در سیستم گوارشی شود. این یک وضعیت اورژانس پزشکی است که باید درمان شود.
• آلرژی‌های گوارشی: شامل نشانه‌هایی نظیر مشکلات گوارشی، اسهال، استفراغ، دل درد و سوء هاضمه است.
• آلرژی‌های پوستی: ممکن است باعث خارش، قرمزی، تورم، و حتی کیسهای پوستی شود.
• آلرژی‌های تنفسی: شامل سرفه، عطسه، خارش یا گرفتگی در گلو، و تنگی نفس می‌شود.

آلرژن‌های غذایی ممکن است متنوع باشند و شامل موادی نظیر مواد پروتئینی در گندم، سویا، ماهی، میگو، تخم مرغ، مغزهای خوراکی، برخی از میوه‌ها، سبزیجات، و غیره باشند.

در آلرژی غذایی استفاده خیلی کم از ماده آلرژی زا می تواند خطرات زیاد و حتی مرگ نیز به دنبال داشته باشد. در این نوع آلرژی، خوراکی مورد نظر در هر فردی متفاوت است و باید توسط متخصص آلرژی و ایمونولوژی تشخیص داده شود. آلرژی غذای در بیش از 10 درصد از کودکان و حدود 5 درصد از بزرگسالان دیده می شود. این حساسیت ها ممکن است با افزایش رشد کودک و بزرگ تر شدن از بین برود حتی اگر درمان خاصی انجام نشود. البته باید در نظر داشت که آلرژی ها دسته بندی شده اند و در مورد حاد باید حتما مراقبت هایی مطابق با تجویز پزشک صورت گیرد.

بیشتر بخوانید : درمان آلرژی

غذاهایی که باعث آلرژی می شوند؟

برخی غذاها با توجه به تحقیقات انجام شده بیشتری میزان ایجاد آلرژی بوده اند. البته مصرف این دسته از غذاها در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است مصرف بدون حساسیت با این غذا و یا فردی با حساسیت خفیف یا شدید مشاهده شود. بعضی اوقات  شایع ترین غذاهای آلرژی زا به شرح زیر می باشد:

• تخم مرغ
• شیر گاو
• لبنیات
• بادام زمینی
• گندم
• ماهی
• آجیل

علائم آلرژی غذایی

علائم واکنش های آلرژیک به غذاها نیز می توانند خفیف ، متوسط و یا شدید باشند. شناخت دسته بندی آلرژی ها باعث می شود نگاه درست تری از وضعیت خود داشته باشید و اگر در وضعیت شدید قرار دارید مراقبت های خود را افزایش دهید.

خفیف

علائم خفیف و متوسط شامل این موارد هستند :

• تورم و التهاب چشم، لب و یا صورت
• درد شکمی، درد معده
• تهوع و استفراغ
• همچنین ممکن است فرد دچار کهیر و یا تورم و قرمزی پوست شود.

شدید

در بخش قبلی علائم حساست خفیف و متوسط توضیح داده شد و راه های تشخیص و درمان آن نیز ارائه شد. در این قسمت علائم شدید که به آن آنافیلاکسی نیز گفته می شود، تنفس و عروق را درگیر نموده و باعث افت فشار و تنگی نفس و شوک می شود. این علائم حتی ممکن است باعث مرگ فرد شود .

شایع ترین غذاهای عامل آنافیلاکسی عبارتند از :

• بادام زمینی
• آجیل
• شیر
• تخم مرغ

چگونه بدانیم حساسیت غذایی داریم؟

یا بهتر است بگوییم؛ آیا هر واکنشی به غذا، آلرژی یا حساسیت است؟ بدن در شرایط مختلف ممکن است به غذای مصرف شده واکنش های متفاوتی نشان دهد. این موضوع می تواند با آلرژی اشتباه گرفته شود. به طوری که همه این واکنش ها حساسیت به غذا نیستند و احتمال دلایل دیگری وجود داشته باشد.

به این صورت که گاهی اوقات مشکلات ناشی از غذا ناشی از حساسیت نیست. برای مثال عدم تحمل به غذا ، واکنش های سمی و مسمومیت های غذایی ، کمبودهای آنزیمی و یا التهاب و تحریک پوست در اثر تماس با برخی  از مواد غذایی از این دسته از واکنش ها محسوب می شوند.

عموما عدم تحمل غذایی با حساسیت غذایی اشتباه گرفته می شود. اما این دو متفاوت هستند و در مورد آلرژی باید بیشتر دقت و مراقبت شود.

 چه زمانی برای آلرژی غذایی به پزشک مراجعه کنیم؟

چنانچه پس از خوردن غذا، علائم ذکر شده را در خود مشاهده کردید، برای تشخیص و درمان به بهترین متخصص آلرژی مراجعه نمایید. ممکن است فرد با علائم شدید آلرژی غذایی مانند آنافیلاکسی، سرگیجه، افت شدید فشار خون، سبکی سر و … مواجه شود که نیاز به درمان اضطراری می باشد. پزشک با انجام تست های تشخیصی می تواند نوع آلرژن که سبب بروز حساسیت غذایی شده است را تشخیص دهد

علت آلرژی غذایی

دلیل بروز آلرژی غذایی در افراد این است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه یک خوراکی را به عنوان عامل بیرونی و مضر شناسایی می کند و علیه آن ماده یا مواد غذایی حساسیت زا آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین (IgE) می سازد. دفعات بعد که شما از آن خوراکی آلرژی زا استفاده کنید، آنتی بادی های IgE آن را تشخیص داده و با ارسال سیگنال به سیستم ایمنی بدن باعث می شود که هیستامین و دیگر مواد شیمیایی در جریان خون آزاد شود که این مواد می توانند علائم آلرژی را ایجاد کنند.

افرادی که سابقه خانوادگی آسم، آلرژی، اگزما و … را دارند یا کسانی که به آلرژی های دیگری مانند تب یونجه مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی غذایی قرار دارند. عامل سن نیز در بروز این بیماری موثر است و کودکان و نوزادان بیشتر از افراد بالغ به آن مبتلا می شوند.

تشخیص آلرژی غذایی چگونه است؟

گاهی اوقات مشکلات ناشی از غذا آلرژیک نیستند، مثلا عدم تحمل به غذا، واکنش های سمی و مسمومیت های غذایی، کمبود های آنزیمی یا التهاب و تحریک پوست بر اثر تماس با برخی از خوراکی ها از این دسته واکنش ها هستند. برای تشخیص این بیماری ابتدا پزشک علائم شما را بررسی کرده و درباره سابقه خانوادگی ابتلا به آلرژی از شما سوال می پرسد و معاینه فیزیکی انجام می دهد. بهترین راه برای تشخیص آلرژی های غذایی نیز تست پوستی آلرژی یا تست پریک است که دقیقا مشخص می کند به کدام خوراکی یا خوراکی هایی آلرژی دارید. در این تست دقیقا مشخص می شود که فرد به چه غذایی حساسیت دارد. 

درمان آلرژی غذایی

بهترین راه برای درمان آلرژی های غذایی عدم مصرف غذای مورد نظر و یا پرهیز غذایی آن است. البته درمان دارویی مانند استفاه از آنتی هیستامین نیز به از بین رفتن علائم کمک می کند. ولی درمان اصلی شمرده نمی شود. توصیه بیشتر همان پرهیز غذایی محسوب می شود که نتیجه قطعی به همراه دارد. پیشنهاد می کنیم قبل از مصرف هر گونه خوراکی، ابتدا به مواد تشکیل دهنده آن توجه نمایید تا مشکل و عارضه ای برای شما ایجاد نشود.

 آیا آلرژی غذایی واکسن دارد؟

یکی از سوالات رایج این است که آیا واکسن آلرژی غذایی وجود دارد؟ در جواب باید بگوییم که بهترین راه درمان این بیماری پرهیز از خوردن غذاهای آلرژی زا است و تاکنون به جز یک مورد هیچ واکسنی برای آلرژی به غذاها تولید نشده است و آن یک مورد بادام زمینی است. اوایل سال 2020 میلادی واکسن بادام زمینی توانست تاییدیه FDA را بگیرد.

آلرژی غذایی در کودکان

در کودکان بیشتر آلرژی به غذا خفیف و متوسط هستند و معمولا با رشد و بزرگ شدن کودک از بین می روند. تحقیقات نشان داده است اگر دادن غذای جامد به کودک بعد از یک سالگی شروع شود، آلرژی را در آن ها بیشتر می کند . با توجه به این موضوع بهترین زمان شروع غذاهای جامد برای کودکان از حدود 6 ماهگی است. البته این نکته را توجه داشته باشید که زودتر از 4 ماهگی نیز شروع کردن غذاهای جامد زیان بار است و نباید شروع شود.

با توجه به مطالبی که ذکر کردیم، حساسیت غذایی باید جدی گرفته شود زیرا در صورت عدم درمان به موقع ممکن است حتی جان فرد را تهدید نماید. در نتیجه باید نسبت به علائم بی تفاوت نبود و در سرع ترین زمان پس از مشاهده علائم به متخصص آلرژی مراجعه کرد. در صورتی که علائم حساسیت را دارید نگران نباشید زیرا با مراجعه به پزشک و انجام تست های تشخیصی، اقدامات لازم جهت درمان مشکل شما صورت می گیرد. برای مشاوره و نوبت گیری مطب دکتر شهرام سیدی متخصص آلرژی و ایمونولوژی با شماره 021-22008100 تماس بگیرید.

آلرژن‌های غذایی

آلرژن‌های غذایی موادی هستند که می‌توانند در برخی افراد واکنش‌های آلرژیک ایجاد کنند. این مواد معمولاً در خوراکی ها یافت می‌شوند و می‌توانند باعث واکنش‌های ناراحت‌کننده در بدن افراد حساس به آنها شوند. برخی از آلرژن‌های غذایی رایج عبارتند از:

• تخم‌مرغ: یکی از آلرژن‌های شایع، خصوصاً در کودکان است.
• مواد شبیه‌ساز گلوتن (گندم، جو، جوانه، و آرد جو): برای افراد با گلوتن‌سانتیتی یا بیماری هایاست؛ مصرف آنها مشکل‌ساز است.
• میگو و ماهی: منابع غنی پروتئین که می‌توانند واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد ایجاد کنند.
• مغزهای خوراکی: مانند بادام، پسته، و گردو؛ آلرژن‌های شایع در بین افراد است.
• شیر و محصولات لبنی: برخی افراد ممکن است به پروتئین‌های موجود در شیر واکنش نشان دهند.
• سویا: یک منبع پروتئین گیاهی است که برخی افراد ممکن است به آن حساسیت داشته باشند.
• سبزیجات و میوه‌ها: در برخی موارد، افراد ممکن است به آلرژن‌های موجود در سبزیجات و میوه‌ها واکنش نشان دهند.

برای افرادی که به آلرژن‌های غذایی حساسیت دارند، مهم است که دقت کنند و از مصرف موادی که واکنش‌های آلرژیک ایجاد می‌کنند، پرهیز کنند. همچنین، در صورت تشخیص حساسیت به یک یا چند آلرژن غذایی، مشاوره پزشک یا تغذیه‌شناس برای ایجاد رژیم غذایی مناسب و ایمن بسیار حیاتی است.

سوالات متداول