آسم آلرژیک + علل، علائم و راهکارهای درمانی

آسم آلرژیک یکی از شایع ترین انواع آسم است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد.این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به مواد حساسیت‌زا مانند گرده، پوست حیوانات خانگی، کپک یا کنه‌های گرد و غبار واکنش بیش از حد نشان می‌دهد و باعث التهاب و تنگ شدن مجاری هوایی می‌شود.درک بهترین گزینه های درمانی برای آسم آلرژیک برای مدیریت موثر این بیماری و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا بسیار مهم است.

آسم آلرژیک چیست؟

آسم آلرژیک یک بیماری مزمن است که در آن آلرژن‌ها باعث ایجاد علائم آسم می‌شوند. هنگامی که فرد مبتلا به آسم آلرژیک یک ماده حساسیت زا را استنشاق می کند، سیستم ایمنی بدن او، به اشتباه آن را مضر تشخیص می دهد و هیستامین آزاد می کند.که منجر به التهاب و انقباض راه های هوایی می شود و تنفس را دشوار می کند.

آلرژن های رایجی که می توانند باعث آسم آلرژیک شوند عبارتند از:

– گرده: از درختان، علف ها و علف های هرز.
–  کنه های گرد و غبار:  حشرات ریز که در گرد و غبار زندگی می کنند.
– پوست حیوانات خانگی:  پوست حیوانات با خز یا پر.
–  هاگ های کپک: قارچ هایی که در محیط های مرطوب رشد می کنند.
–  فضولات سوسک:  در بسیاری از محیط های شهری رایج است.

علائم آسم آلرژیک می تواند از نظر شدت متفاوت باشد، از ناراحتی خفیف تا حملات آسم شدید که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.

چه عواملی باعث بروز آسم آلرژیک می‌شوند؟

در بروز این نوع آسم عوامل متعددی نقش دارند که ترکیبی از ژنتیک و محیط است. افرادی که سابقه خانوادگی آلرژی دارند، احتمال بیشتری دارد به آسم آلرژیک دچار شوند. در کنار این زمینه ارثی، تماس مکرر با مواد آلرژن باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شود. از مهم‌ترین محرک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گرده درختان، چمن و گیاهان
• گرد و غبار خانگی
• کپک و قارچ‌های محیطی
• پر و موی حیوانات خانگی
• دود سیگار یا آلودگی هوا
• عطرها و مواد شوینده قوی
• برخی مواد غذایی مانند بادام‌زمینی، شیر یا تخم‌مرغ

شناخت دقیق محرک‌ها و پرهیز از آنها نقش مهمی در کنترل آسم دارد.

از کجا بدانیم که به آسم آلرژیک مبتلا شده ایم؟

علایم آسم در برخی افراد شدید و در برخی دیگر خفیف است و فرد ممکن است حملات آسم را به ندرت تجربه کند و در زمان هایی که ورزش می کنید و بیمار می شوید ممکن است علائم آسم را حس کند.

علائمی که نشانگر این است که فرد مبتلا به آسم شده شامل:

• تنگی نفس در فرد
• احساس درد در ناحیه قفسه سینه
• فرد در هنگام خواب دچار تنگی نفس و یا خس خس سینه می شود.
• صدای خس خس یا سوت در زمان بازدم فرد
• خس خس سینه از علایم معمول آسم در کودکان می باشد که حملات سرفه یا خس خس سینه که با ویروس های تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا اوج می گیرد.

علایمی که نشان می دهد بیماری آسمی فرد بسیار شدید است:

شدیدتر شدن مشکل در تنفس فرد است که این مورد با استفاده از دستگاه پیک فلومتر سنجیده می شود و برای بررسی رویکرد ریه ها مورد استفاده قرار می گیرد. یه عبارتی این دستگاه حداکثر سرعت جریان هوا در هنگام خروج از ریه ها را اندازه گیری می کند.

نیاز به استفاده مکرر از داروهای استنشاقی برای بهبودی علایم

در برخی افراد علایم آسم در بسیاری از شرایط حاد می شود که این شرایط عبارتند از:

• آسم در بر گرفته از ورزش: زمانیکه هوا سرد و خشک می باشد بیشتر می شود.
• آسم شغلی: دلیل این نوع آسم می تواند محرک های موجود در محیط کار مانند بخار، گاز یا گردوخاک های شیمیایی ایجاد شود.
• آسم ناشی از آلرژی:  این نوع آسم مربوط به وجود حیوانات خانگی و آلرژن های خاص می باشد.

آسم آلرژیک چه عوارضی دارد؟

عوارض آسم آلرژیک عبارتند از:

• علایمی مانند این که زندگی روزمره فرد را مانند خوابیدن، کتر کردن و غیره را مختل می کند.
• فرد بیمار در زمان عود کردن آسم آلرژیک نمی تواند به سرکار و یا مدرسه برود.
• تنگ شدن نفس و احساس درد در قفسه سینه که فرد را بی قرار می کند.
• بستری شدن فرد زمان آلودگی هوا
• عوارض داروهایی که فرد مبتلا مصرف می کند.
• درمان مناسب آسم تا حد زیادی می تواند از عوارض آن جلوگیری کند.

گزینه های درمانی برای آسم آلرژیک

درمان موثر آسم آلرژیک شامل ترکیبی از داروها، تغییر شیوه زندگی و اجتناب از محرک های شناخته شده است. در اینجا نگاهی جامع به موثرترین استراتژی ها شده است:

1. داروها

داروها سنگ بنای درمان آسم آلرژیک هستند. آنها را می توان به دو نوع اصلی دسته بندی کرد: داروهای کنترل طولانی مدت و داروهای تسکین دهنده سریع.

الف) داروهای کنترل طولانی مدت

این داروها روزانه برای مدیریت علائم مزمن و جلوگیری از حملات آسم مصرف می شوند.

–  کورتیکواستروئیدهای استنشاقی:  رایج ترین داروی کنترل طولانی مدت اسم الرژیک هستنذ.این داروها التهاب راه های هوایی را کاهش می دهند و بدن بیمار را نسبت به محرک ها کمتر حساس می کنند. مثلاً فلوتیکازون (Flovent)، بودزوناید (Pulmicort) و بکلومتازون (Qvar) .

– تعدیل کننده های لوکوترین: این داروها از عملکرد لکوترین ها، مواد شیمیایی موجود در سیستم ایمنی که باعث علائم آسم می شوند، جلوگیری می کنند. به عنوان مثال می توان به montelukast (Singulair) و zafirlukast (Accolate) اشاره کرد.

– بتا آگونیست ها (LABA): این داروها عضلات اطراف راه های هوایی را شل می کنند و به باز نگه داشتن آنها کمک می کنند. آنها اغلب با کورتیکواستروئیدهای استنشاقی ترکیب می شوند. به عنوان مثال می توان به سالمترول (Serevent) و فورموترول (Foradil) اشاره کرد.

– تئوفیلین: قرصی روزانه که به شل شدن راه های هوایی و کاهش پاسخ ریه ها به محرک ها کمک می کند. به دلیل عوارض جانبی معمولاً مورد استفاده قرار نمی گیرد.

ب) داروهای تسکین دهنده سریع

این داروها در صورت نیاز برای تسکین فوری علائم آسم استفاده می شوند.

– بتا آگونیست های کوتاه اثر (SABA): اینها داروهایی هستند که برای تسکین سریع در طول حمله آسم استفاده می شوند. آنها با شل کردن سریع عضلات اطراف راه های هوایی کار می کنند. به عنوان مثال می توان به آلبوترول (ProAir، Ventolin) و لوالبوترول (Xopenex) اشاره کرد.

– آنتی کولینرژیک ها: می توان از آنها در ترکیب با SABA برای حملات شدیدتر آسم استفاده کرد. آنها با کاهش تولید مخاط و آرام کردن مجاری تنفسی کار می کنند. به عنوان مثال ایپراتروپیوم (Atrovent) است.

داروهای اورژانسی:

هنگامی که یک آسم حاد رخ می دهد، دو روش درمانی اورژانس برای درمان آن در دسترس است:

• استفاده از مقادیر زیاد داروهای تسکین دهنده اغلب از طریق یک دستگاه نبولایزر
• استفاده از مقادیر زیاد یک داروی ضد التهاب (مانند قرص های استروئیدی یا تزریق آمپول استروئید)

2. ایمونوتراپی آلرژن

برای افرادی که آسم آنها ارتباط نزدیکی با آلرژن‌های خاص دارد، ایمونوتراپی آلرژن ممکن است یک گزینه درمانی موثر باشد. این درمان شامل قرار دادن تدریجی سیستم ایمنی در معرض مقادیر آلرژن است و به بدن کمک می کند با گذشت زمان کمتر حساس شود. ایمونوتراپی می تواند شدت واکنش های آلرژیک و در نتیجه علائم آسم را کاهش دهد.

دو شکل اولیه ایمونوتراپی وجود دارد:

– ایمونوتراپی زیر جلدی (SCIT): روش سنتی شامل تزریق منظم.

– ایمونوتراپی زیر زبانی (SLIT): روش جدیدتری که در آن آلرژن به شکل قرص یا مایع زیر زبان تجویز می شود

3. تغییرات سبک زندگی و محیطی

مدیریت آسم آلرژیک فقط در مورد داروها نیست. همچنین شامل ایجاد تغییرات در سبک زندگی و محیطی برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض عوامل محرک است.

الف) شناسایی و اجتناب از محرک

اولین گام در مدیریت آسم آلرژیک، شناسایی آلرژن های خاصی است که باعث ایجاد علائم می شوند. پس از شناسایی، اقدامات لازم برای جلوگیری از آنها بسیار مهم است:

• – محیط های داخلی را تمیز نگه دارید: خانه خود را به طور مرتب تمیز کنید تا گرد و غبار، شوره حیوانات خانگی و کپک ها کاهش یابد.
• – از تصفیه کننده های هوا استفاده کنید: فیلترهای ذرات معلق هوا با کارایی بالا می توانند به حذف آلرژن های موجود در هوا از خانه شما کمک کنند.
• – کنترل سطوح رطوبت: رطوبت داخل ساختمان را زیر 50% نگه دارید تا از رشد کپک جلوگیری شود.
• – کاهش قرار گرفتن در معرض هوای آزاد در طول فصول گرده افشانی: تا جایی که ممکن است در داخل خانه بمانید.

ب) ورزش منظم

ورزش برای سلامت کلی مهم است، اما برای مبتلایان به آسم می تواند چالش برانگیز باشد. فعالیت های کم خطر مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری معمولا به خوبی تحمل می شوند. مهم است که در صورت تجویز پزشک قبل از ورزش از داروهای تسکین دهنده سریع استفاده کنید.

ج) رژیم غذایی سالم

یک رژیم غذایی متعادل سرشار از میوه ها، سبزیجات و اسیدهای چرب امگا 3 می تواند به کاهش التهاب و حمایت از سلامت کلی ریه کمک کند. برخی از مطالعات نشان می دهد که رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان می تواند علائم آسم را کاهش دهد.

د) ترک سیگار

سیگار یکی محرک های اصلی آسم است. ترک سیگار و اجتناب از دود سیگار برای مدیریت آسم آلرژیک ضروری است.

4. روتین مراقبتی

نظارت منظم بر علائم آسم و عملکرد ریه در مدیریت موثر این بیماری بسیار مهم است. استفاده از پیک دبی سنج برای اندازه گیری اوج جریان بازدمی (PEFR) می تواند به شما کمک کند قبل از بدتر شدن علائم، تغییرات آسم خود را تشخیص دهید.

تهیه یک برنامه مراقبتی برای آسم با مشاوره با متخصص آسم و آلرژی شما نیز مهم است. این طرح باید به تشریح اقدامات روزانه برای مدیریت آسم، نحوه برخورد با تشدید علائم و زمان مراجعه به مراقبت های اورژانسی بپردازد.

آیا آسم آلرژیک درمان قطعی دارد؟

در حال حاضر درمان قطعی برای آسم آلرژیک وجود ندارد، اما با کنترل مناسب می‌توان علائم را تا حد زیادی کاهش داد. بسیاری از بیماران با استفاده از داروهای منظم و رعایت توصیه‌های پزشک، زندگی طبیعی و بدون حمله آسمی دارند.در کودکان، گاهی با گذشت زمان و رشد سیستم ایمنی، شدت بیماری کاهش می‌یابد. اما برای پیشگیری از آسیب ریه، کنترل مداوم ضروری است.

تفاوت آسم آلرژیک با آسم غیرآلرژیک در چیست؟

آسم آلرژیک با واکنش به مواد حساسیت‌زا ارتباط مستقیم دارد، اما در آسم غیرآلرژیک، تحریک ممکن است ناشی از عفونت‌های ویروسی یا استرس باشد. در جدول زیر تفاوت‌های اصلی این دو نوع آسم آورده شده است:

ویژگی	آسم آلرژیک	آسم غیرآلرژیک
علت اصلی	واکنش به آلرژن‌ها	عفونت، استرس، سرما
سن شروع	کودکی یا نوجوانی	بزرگسالی
سابقه خانوادگی آلرژی	بله	خیر
پاسخ به داروهای ضد آلرژی	بهتر	کمتر
شدت حملات	متغیر و وابسته به فصل	اغلب ناگهانی

چه عواملی باعث تشدید آسم آلرژیک می‌شود؟

در برخی شرایط خاص، احتمال بروز حملات آسمی افزایش پیدا می‌کند. شناخت این عوامل کمک می‌کند تا از آن‌ها دوری شود. محرک‌های تشدید کننده عبارتند از:

• تغییرات ناگهانی آب‌وهوا یا هوای سرد
• آلودگی هوا و دود سیگار
• استرس و اضطراب طولانی
• عفونت‌های تنفسی مثل سرماخوردگی
• ورزش شدید بدون گرم کردن
• تماس با مواد شیمیایی مانند اسپری‌ها

با کنترل این عوامل می‌توان از حملات ناگهانی جلوگیری کرد.

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به آسم آلرژیک چیست؟

تغذیه سالم نقش مهمی در کنترل التهاب و تقویت سیستم ایمنی دارد. مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند شدت علائم را کاهش دهد. مواد غذایی مفید برای بیماران آسمی عبارتند از:

• سبزیجات تازه و میوه‌های سرشار از آنتی‌اکسیدان
• ماهی‌های چرب مانند سالمون و ساردین (منبع امگا ۳)
• لبنیات کم‌چرب دانه‌هایی مانند گردو و بادام آب فراوان برای حفظ رطوبت مجاری تنفسی

در مقابل، مصرف غذاهای سرخ‌کردنی، نوشابه و مواد حاوی نگهدارنده باید محدود شود زیرا می‌توانند التهاب را تشدید کنند.

راه‌های پیشگیری از حملات آسم آلرژیک چیست؟

پیشگیری از تماس با مواد آلرژن و رعایت برخی اصول در سبک زندگی می‌تواند بروز حملات را کاهش دهد. در ادامه به مهم‌ترین روش‌ها اشاره شده است:

• استفاده از ماسک در فصول پرگرده
• تمیز کردن منظم وسایل خانه و شستشوی ملافه‌ها
• پرهیز از نگهداری حیوانات خانگی در منزل
• تهویه مناسب فضا و استفاده از دستگاه تصفیه هوا
• پرهیز از عطرها یا اسپری‌های تند
• حفظ وزن مناسب بدن و انجام فعالیت بدنی سبک

این اقدامات به مرور باعث کاهش حساسیت دستگاه تنفسی و کنترل بهتر بیماری می‌شوند.

آیا آسم آلرژیک در کودکان خطرناک است؟

در کودکان، آسم آلرژیک یکی از دلایل شایع سرفه و خس‌خس است. اگر درمان به موقع انجام شود، اغلب قابل کنترل است. اما در مواردی که درمان نادیده گرفته شود، ممکن است به عفونت‌های تنفسی مکرر یا کاهش رشد ریه منجر شود. کودکانی که والدینشان سابقه آلرژی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. شناسایی زودهنگام علائم و آموزش صحیح استفاده از اسپری استنشاقی می‌تواند از بروز حملات شدید جلوگیری کند.

آیا ورزش برای بیماران مبتلا به آسم آلرژیک مجاز است؟

بله، فعالیت بدنی سبک و منظم به تقویت عضلات تنفسی کمک می‌کند. البته باید با نظر پزشک و رعایت شرایط خاص انجام شود. ورزش‌هایی مانند شنا، یوگا و پیاده‌روی آرام انتخاب‌های مناسبی هستند. قبل از شروع تمرین، استفاده از اسپری گشادکننده مجاری تنفسی توصیه می‌شود تا از تنگی نفس در حین فعالیت جلوگیری شود.

ارتباط آسم آلرژیک با فصل‌ها چگونه است؟

آسم آلرژیک اغلب با تغییر فصل‌ها و افزایش مواد حساسیت‌زا مانند گرده گیاهان تشدید می‌شود. در فصل بهار و پاییز، بیشتر بیماران علائم قوی‌تری دارند. در فصل زمستان نیز هوای سرد و خشک می‌تواند تحریک‌کننده باشد. برای کنترل علائم فصلی، استفاده از ماسک در بیرون از خانه و تهویه مناسب اتاق‌ها ضروری است.

نتیجه گیری

درمان آسم آلرژیک نیازمند، ترکیبی از داروها، اصلاح شیوه زندگی و گاهی اوقات درمان‌های پیشرفته مانند داروهای بیولوژیک یا ایمونوتراپی است. با همکاری نزدیک با یک پزشک متخصص آسم و آلرژی برای شناسایی محرک ها و بهینه سازی درمان، افراد مبتلا به آسم آلرژیک می توانند زندگی سالم و فعالی داشته باشند.